آینه ها چهارشنبه

فرهنگ لغت نویسی

در ترکیب کلمه جشن جشن دو دیدگاه در مورد کلمه سوراخ وجود دارد. بخشی از خوک که به معنای جشن، شادی و تجمل است و قسمت دیگر این ایده این است که خوک به معنای قرمز است. شعله سرخ در این جشن فروخته می شود. کلمه قرمز یک کلمه پهلوی به معنای سرخ است. کلمه سوری در فارسی به معنی گل سرخ نیز هست و به همین دلیل دلیل دوم در مورد معنی کلمه سوری است. نام اول مراسم جشن سوری بود و بعدها کلمه چهارشنبه به آن اضافه شد. برخی از نام‌های محلی این جشنواره در نقاط مختلف ایران عبارتند از: دور چهار (اردبیل)، چهارتایی (کردستان)، دور دور (گیلان)، دور قرمز (اصفهان) و دور چهارم کولی. گروه).

ابراهیم پورداود می گوید که در روز چهارشنبه خورشید ریشه در «گهنبر» زرتشتیان دارد و جشن هبوط فرعونیان شش روز مانده به فرا رسیدن نوروز جشن گرفته می شود. همچنین این فرضیه وجود دارد که فروش آتش در این روز سنت اعلام سال نو با آتش زدن بر بام و آتش زدن آتش در کنار گذر سیاوش از آتش است. از سوی دیگر، همانطور که برخی منابع در روز چهارشنبه گفته اند، احتمالاً این آیین در قرون اولیه اسلامی بوده است.

آیین‌ها

جشن چهارشنبه با آینه ها و آداب و رسوم گوناگون در نقاط مختلف ایران وجه مشترک همه آنها آتش است.

شکست کوزه

در بسیاری از شهرهای ایران، مردم پس از فرار از زیر شعله های آتش کشته شده اند. یکی از دلایل این امر اعتقاد باستانی است که پارچ یمنی ها را جذب می کند و با شکست آن یمنی ها اختلاف ایجاد می شود. در تهران چند سکه در کوزه انداختند و روی پشت بام گذاشتند. این سنت شاید دلیلی برای رفاه هم باشد، زیرا ایرانیان باستان معتقد بودند ظروف سرامیکی را نباید بیش از یک سال در خانه نگه داشت و از آن استفاده کرد. از این رو همزمان با عید نوروز، شب های چهارشنبه، مرده ها را می شکستند و غذاهای جدید تهیه می کردند.

با قاشق غذا دادن

در گذشته دختران و پسران جوان چادر بر سر و صورت خود می پوشیدند تا اینکه یکدیگر را نمی شناختند و در خانه با هم دوست و فامیل می شدند. از صدای قاشق هایی که داخل کاسه هاست، خانه جلوی آن هاست و کاسه های داخلش پر از آجیل شیرینی می شود. به احتمال زیاد ایرانیان باستان بر این باور بودند که ارواح درگذشتگان در روزهای پایانی سال زنده می‌شوند و در قالب افراد پنهان در خانه، یاد و برکت می‌یابند.

موفق باشید و موفق باشید

به گفته سعید نفیسی یکی از آیینه های چهارشنبه سوری این بود که مردم برای رفع مشکلات خود را در گوشه لباس یا تسبیح می بینند و سر راه خیابان قرار می گیرند و از اولین ابری که در آنجا جان باخته است. می خواستند گره را باز کنند. این کار با هدف حل مسئله انجام می شود. در خراسان هم رسم بر این بود که دختران خوش شانس بودند که کوزه یا قیچی بر لب می گرفتند و پس از پرکردن کوزه ها یکی از آنها با دو انگشت انگشتان خود را می پوشاند و پنهان می کرد تا عابری بیرون می آمد و با قیچی به میخ می زد. و گفت: شانس آوردم، آنگاه دختر با کوزه آب به خانه رفت و هفت مرتبه راه افتاد و گفت: من خوش شانسم.

اندازه شال

مشروطه شال‌پوشی از دیگر آیین‌های چهارشنبه‌هاست که هنوز در بسیاری از روستاها و شهرها انجام می‌شود و هنوز هم انجام می‌شود. مردان جوان چند دستمال ابریشمی و ابریشمی به هم بستند و رنگ طناب را صاف کردند. بعد از تخته های خانه یا از دیوار خانه، آن را کف دودکش یا پنجره می گذارند و دست روی سر دیگر می گذارند. بعد به سر خانه توجه می کنند. صاحب خانه که منتظر بود، تازه شال رنگی را که قبلاً آماده کرده بود دید، گوشه شال افتاد و آن را کوبید و آقا شال پوش به صاحب شال خبر داد که این هدیه است. چهارشنبه آماده شد و شال را بلند کرد.

اگر در هدیه نان باشد نشانه برکت و اگر شیرین باشد نشانه شادی است. انار به معنای طول عمر نشان دهنده طولانی شدن فرزندان و کلیه ها است. بادام و موز نشانه تحمل و کشمش نشانه باران است. داخل شال یک سکه نقره بود که نشانه مهربانی بود و دختر به این ترتیب خود را مثبت اعلام کرد.

غذاهای ویژه چهارشنبه ها

سعید نفیسی در تشریح غذای مخصوص این شب به مشکل نوع چابک اشاره کرد که بخشی از وفای به این نذر در چهارشنبه شب است. در خراسان، نوع خاصی از چابک در روزهای چهارشنبه وجود دارد که نمک ندارد و دوست ندارد آن را بخورد. خراسانی ها نیز در شب چهارشنبه غذای مخصوصی یافتند به نام «چهار رنگ گاوآهن» که از گاوآهن رشته ای، گاوآهن عدس، گاوآهن زرشک و گاوآهن ماسه ای تشکیل شده است. خوردن گندم، جو، عدس و نخود در کردستان مرسوم بود.