دکتر حمید ایماندار *; به نظر می رسد با سطوح مختلف اعتقاد به برکات و ثمرات دعای اهل بیت (علیهم السلام)، مصلحت عموم اقشار و طبقات، اصلاح برخی از اعمال رایج است; باید اذعان داشت که تسلط فضای مجازی و رسانه بر جامعه فرصت ها و تهدیدهایی را برای دین و فرهنگ ایجاد کرده است. نارسایی و نارسایی برخی سلایق و روش ها برای پوشش رایج ترین افراد و اقشار از جمله این تهدیدات در حوزه دین و به ویژه در کلاس محافل نماز و دعاست.
نشان می دهد که حتی کوچکترین استفاده از برکت نماز تنها با تشریفات ترکیبی و با شکل و سلیقه خاص از نظر مکان و سبک درس نماز و فضای خاص مجلس به عنوان تهدیدی برای جذب حداکثری حاصل می شود. ; گرچه به درستی ادعا می کنیم که تحقق کامل برکات نماز به شکل و روش کنونی امکان پذیر است، اما به نظر می رسد که کمبود سلیقه ها و عقاید مختلف و حتی طبقات مختلف توانایی های روحی و جسمی به ویژه جوانان و نوجوانان وجود دارد. کلاس نماز و دعا در محافل یک ضربه مهم است که توجه را می طلبد.
انکار این که طعم نور نماز فقط در جایگاه نوعی هیأت مذهبی، در قالبی انحصاری یا با طعم خاص مداحی به دست می آید، تصور مضری است; علاوه بر این، فرصت‌های رسانه‌ای امروزی به ما این امکان را می‌دهد که قالب‌ها و محتوای جالب و منحصربه‌فردی را برای افراد دارای علایق مذهبی و سیاسی طراحی کنیم و جامعه را قادر کنیم تا بهره‌وری را از برکات نماز به حداکثر برسانیم.
اتفاق مبارکی است و نقشی در ورود به مراسم پربارتر نماز است و جوان باید بتواند در قالب رسانه های جذاب از نماز فراتر رفته و بتواند برای خود و به عنوان یک رسانه، تجربه ای اسرارآمیز و الهی ایجاد کند. و اقتدار فرهنگی و دینی اثر را مصداق انحصاری سلیقه و سبک خاص نماز پسندیده و پسندیده معرفی نکند و به اشکال مختلف به خصوص برخی اعمال نمازگزاران و نمایندگان مانند طولانی شدن نماز، بی رحمانه برخورد شود. مجالس غیرضروری و روضه خوانی و … فرارهای متعدد در نماز و سیاسی شدن راهپیمایی ها قطعا برای بخشی از مخاطبان کارساز نخواهد بود. البته این امر لزوماً نافی اثربخشی بیشتر دعای حاضر نیست.
این مقاله صرفاً بر لزوم استفاده از قالب های مختلف برای نماز با توجه به طبقات مختلف توانایی های معنوی و معنوی تمرکز دارد. این امر مستلزم پرهیز از سلطه برخی سلایق بر شعائر و فرهنگ سازی برای توسعه فرهنگ ارتباط با خدا از طریق نماز است; به عبارت دیگر، نیاز فضای فرهنگی و اجتماعی کنونی این است که فضایی را برای حضور سلایق و اشکال مختلف در توسعه فرهنگ نماز باز کند و هیچ فرد یا صنفی خود را در بهره‌وری نماز پیشرفته‌تر و کامل‌تر نمی‌داند. .
بسیاری از مردان و زنان جوان را می بینیم که در مراسم دعای خود در مجالس مختلف معنوی، معنوی، اجتماعی، سیاسی و… که به سبک عادی و سنتی خود انجام می شود، شرکت نمی کنند. سوالات و دغدغه های نویسنده عبارتند از چرا این گروه از نعمت ارتباط با خداوند متعال و تجربه اسرارآمیز محروم می شوند؟
آیا در ذهن برخی از جوانان و دختران جوان ثابت نشده است که با حضور در این مجالس می توانند از نماز بهره مند شوند، هرچند اندک؟ آیا از طریق رسانه ها و فضای مجازی نمی توان دعاهای فردی و فرم های رسانه ای خاص را به این دسته اختصاص داد؟ آیا زنان و مردان جوان ما نباید به دلیل صحیح یا نادرست برای عدم حضور در مجلس رسمی از دعا بهره مند شوند؟
در فضای مجازی و شبکه های تعاملی و اجتماعی پیشنهاد می شود اشکال و بسته های مختلف دانش برای سنین و سطوح مختلف ارائه شود. گاهی یک عبارت کوتاه دعا به زبان عربی یا حتی فارسی و انگلیسی با کلمات کمتر شنیده شده با جلوه های بصری جدید. این امر برای یک نوجوان یا جوان بسیار مؤثر خواهد بود، به ویژه اگر واقع بینانه اذعان کنیم که برخی افراد به دلایل مختلف در اجلاس سنتی نماز حاضر نمی شوند. آیا نمی توان محافل دعای نوظهور با سبک ها و زمینه های مختلف را از نظر مکان، زمان، محتوا و سبک آموزشی نماز تشکیل داد و از آنها حمایت کرد؟
آیا نمی توان از نهادهای فرهنگی و هنری مرتبط با تبلیغ دین برای طراحی و توسعه چنین چرخه ای استفاده کرد؟ چرا نباید سعی کنیم این گونه محافل و اشکال ارتباط دعایی با خدا را بشناسیم؟ این بدان معنا نیست که بر اساس آموزه های دینی، همه می توانند به همان اندازه که از درس های غنی دین و نماز بهره مند شوند، در موفقیت و ادراک و در سطح علم و معنویت.
البته این پذیرش مقوله را نباید برای پرداختن به عرفی شدن یا عرفی شدن دینی دانست. انکارناپذیر است.
در کنار این اوصاف، بخش فرهنگ دروس نماز و نماز باید زمینه طراحی و تدوین قالب‌های مختلف را فراهم کند. در این راستا، مراجع دینی و فرهنگی، در کنار تلاش برای تجلیل هر چه بیشتر محافل و آیین‌های سنتی کنونی – که مخاطبان زیادی دارند و اثربخشی خود را در توسعه معنویت و ارتقای بینش انسان‌ها ثابت کرده‌اند – به طراحی و تبلیغ قالب‌های جدید، به حداکثر رساندن وحدت اعضای جامعه
*عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز
